Het voorbereiden van een onderzoek

Je scriptie als ijsberg

Het uiteindelijke schrijven van je scriptie (of andere academische tekst) is het deel van de ijsberg die boven het wateroppervlak zichtbaar is. Het deel onder water, het onzichtbare deel, is vaak veel groter dan het zichtbare deel en dat gaat ook op voor het doen van onderzoek. Er zijn heel veel stappen die gezet moeten worden voordat je een letter op papier zet (bij wijze van spreken dan, want zo nu en dan aantekeningen maken of je gedachten ordenen is bepaald geen slecht idee).
Weet dat het voorbereiden van een onderzoek te leren is, maar dat dat vooral een kwestie is van doen - en van leren van je fouten.

Het plan

Een goed begin is het halve werk: hoe meer aandacht je besteed aan de eerste fase(s) van je onderzoek, hoe soepeler je straks je uiteindelijke verslag schrijft. De voorbereiding van je onderzoek is dus niet iets wat je ‘er even bij doet’ of een stap die je ‘ook wel kunt overslaan’. Het doel van de allereerste fase is een werkbaar onderzoeksplan, dat je houvast wordt voor de rest van het proces. Je wilt dus dat dit plan goed is.

Hou er wel rekening mee dat het voorbereiden van je onderzoek niet direct een definitief plan oplevert! Lees je nieuwe literatuur of wordt er een nieuw artikel gepubliceerd over je onderwerp dan kan het zomaar zijn dat je je plan moet aanpassen. Dat dit meerdere keren gebeurt, is helemaal niet uitzonderlijk.

Wees je bewust van dit proces en wees ook niet bang om feedback te vragen van medestudenten, collega’s of docenten. Bekijk daarnaast je eigen werk kritisch: waarom doe je wat je doet, wat levert het op, welke valkuilen zijn er en hoe vermijd je die?

Onderzoeksvraag en methodologie

Ieder onderzoek heeft een goede onderzoeksvraag nodig. Wat wil je onderzoeken? Hoe wil je dit onderzoeken? Waarom wil je dit onderzoeken?
Het formuleren van de onderzoeksvraag is niet makkelijk, maar als je je vraag eenmaal hebt, dan heeft deze ook een selecterende werking: afhankelijk van het soort vraag moet je bepaalde dingen juist wel doen, terwijl je andere dingen kunt laten. Dat scheelt je uiteindelijk dus ook tijd.

De vraag hoe je een antwoord op je onderzoeksvraag gaat vinden is ook van belang; de methodologie.
Het is de moeite waard om al in deze fase te beginnen met het raadplegen van verschillende bronnen, ook als je verwacht deze bronnen later niet (meer) te willen gebruiken. Je wilt nu vooral ideeën opdoen of invalshoeken voor een bepaald thema bedenken.

Randvoorwaarden

Natuurlijk zijn er meer zaken van belang bij formuleren van je vraag, je plan en je methodologie. Je hebt waarschijnlijk te maken met een scriptiereglement, waarin opgenomen is hoeveel woorden je uiteindelijke verslag mag bevatten, of er een of meerdere deadlines zijn en zo ja, wanneer je wat klaar moet hebben. Ook de doelgroep is belangrijk. Op het HBO is er bijvoorbeeld vaak sprake van een opdrachtgever voor wie je het onderzoek uitvoert, in tegenstelling tot het WO.

Tijd

Het is de moeite waard om voor deze fase voldoende tijd te reserveren. Dit is de verkennende fase, waarin informatie en ideeën sudderen en stoven, waar je af en toe wat extra informatie aan toevoegt en die er uiteindelijk voor zorgt dat je houvast en richting hebt voor je onderzoek - dat je na deze fase ‘alleen nog maar’ even hoeft uit te voeren. Een goede richtlijn voor deze fase is 30% van de totale tijd die je hebt voor je scriptie of essay.