Iedereen die teksten moet schrijven, krijgt er vroeg of laat mee te maken: een writer’s block. Of je schrijven nu echt het allerergste vindt dat je ooit hebt moeten doen, de woorden uit je brein moet trekken en je afvraagt welke idioot papers en essays een goed idee vond om vakken mee af te ronden, of wanneer je over het algemeen makkelijk schrijft, de woorden uit je toetsenbord vlammen en je papers en essays een heerlijke manier vindt om die studiepunten binnen te slepen, de lege pagina met knipperende cursor kennen we allemaal.
Het ene writer’s block is het andere niet
Een writer’s block kan mild zijn. Je worstelt met het afmaken van een tekst of je hebt geen inspiratie voor je volgende essay, door bijvoorbeeld een gebrek aan motivatie. Bij een matige blokkade heb je vooral moeite om consistent te schrijven. Je bent begonnen aan een project, maar halverwege loop je vast. De oorzaak is vaak verhoogde stress, zoals een deadline die steeds dichterbij komt, waardoor je nog meer stress ervaart, waardoor het schrijven nog slechter gaat… Maar het kan ook liggen aan je innerlijke criticus: het stemmetje in je hoofd dat alles wat je doet bekritiseert, waardoor je aan jezelf gaat twijfelen. De milde en matige blokkades zijn meestal tijdelijk van aard. Ze worden veroorzaakt door alledaagse stress, vermoeidheid of een gebrek aan onmiddellijke inspiratie. Rust nemen, van omgeving veranderen, of gerichte schrijfoefeningen kunnen helpen deze blokkades te doorbreken, waardoor ze meestal van korte duur zijn. Wanneer je totaal niet in staat bent om te schrijven, weken-, maanden- of zelfs jarenlang, is er sprake van een ernstige blokkade, die over het algemeen wordt veroorzaakt door diepgaande problemen. Perfectionisme, een negatief zelfbeeld, imposter syndrome… Het aanpakken van het writer’s block is dan symptoombestrijding in plaats van de oplossing voor het echte probleem. Zolang dat probleem blijft bestaan, blijft de blokkade om te schrijven onverwoestbaar.
Signalen van een writer’s block
Staren naar een lege pagina met knipperende cursor is niet het enige signaal dat er een writer’s block op de loer ligt. Weerstand voelen om aan het essay te beginnen, geen ideeën of inspiratie hebben voor (nieuwe) inhoud of zelfs een onderwerp, uitstellen van het schrijfwerk (want je “hebt nog tijd genoeg tot de deadline”) of vooral bezig zijn met de ‘voorbereidingen’ van het schrijven (research, outline maken) - het zijn net zo goed tekenen van een (naderend) writer’s block.
Voorkomen is beter dan genezen
Heb je een of meerdere van bovenstaande signalen voor jezelf afgevinkt? Breng dan structuur aan in je schrijfwerk om te voorkomen dat je echt vastloopt of letterlijk op inspiratie gaat zitten wachten. Plan schrijfsessies in je agenda: blokkeer een dag(deel) voor schrijfwerk. Wanneer ben je het productiefst? Dat is hét moment voor een schrijfsessie. Plan genoeg tijd (een uurtje is vaak te weinig), maar plan je sessies ook niet te lang. Niemand kan 8 uur aaneen supergeconcentreerd aan het werk zijn en 2 keer 4 uur schrijven met concentratie is beter dan 8 uur schrijven met de concentratie van een goudvis.
Het lezen van relevante literatuur kan ook een manier zijn om te voorkomen dat je in een zwart schrijfgat valt. Maak tijdens het lezen notities, werk deze notities uit en voeg je eigen ideeën over het onderwerp toe. Blijf schrijven. Hoe meer je schrijft, hoe makkelijker het wordt.
Overleggen met anderen kan ook wonderen doen. Met de docent voor het vak waar het project voor is, of juist een heel andere docent of begeleider vanwege een compleet andere invalshoek. Als je een klein duwtje in de goede richting nodig hebt, kan de Scriptie-APK uitkomst bieden. Met feedback op je opzet en een deel van je tekst, en een sparsessie waarin je tips krijgt voor het vervolg van je scriptie, kun je vol goede moed weer verder.
Overwinnen
Was een botsing met het blok toch onvermijdelijk, probeer er dan niet te lang aan toe te geven. Blijf schrijven, ik kan het niet vaak genoeg zeggen. Schrijf over wat je gelezen hebt aan relevante literatuur, schrijf ’s avonds over wat je die dag aan je studie gedaan hebt of tot welke inzichten je bent gekomen, of ga freewriten. Zet een timer voor tien minuten en schrijf alles op wat er in je opkomt. Ook al is dat “ik heb geen idee wat ik nu moet schrijven…” Maak je geen zorgen over spelling, grammatica of structuur, maar zet je gedachten ongefilterd op papier. Je zult zien dat als je maar blijft schrijven er genoeg omhoog komt wat nuttig kan zijn - niet alleen voor het project waar je op dat moment aan werkt!
Gebruik schrijfprompts. Dit zijn specifieke opdrachten of ideeën die je helpen om te beginnen met schrijven. Ze kunnen dienen als startpunt en zijn fantastisch in combinatie met freewriting. Zet een timer, gebruik een schrijfprompt en gaan!
Ben je meer een spreker dan een schrijver? Experimenteer dan eens met het dicteren van je tekst. Gebruik de opnamefunctie van je telefoon en vertel gewoon vrijuit wat je wilt vertellen. Zet je opname om in geschreven tekst en je hoeft alleen nog maar een beetje te schaven.
Een andere manier om aan inspiratie en ideeën te blijven werken, is het maken van een mindmap. Schrijf je onderwerp in het midden en associeer er op los! Ook al lijken de verbindingen en gedachtensprongen die je maakt zo absurd als maar zijn kan. Voor je het weet heb je hét idee te pakken waarmee je dat hele writer’s block in één keer omver blaast.
Mijn persoonlijke strategie
Als ik mijn moeder mag geloven, ben ik geboren met een pen in mijn hand en kon ik eerder schrijven dan praten. Ik vind schrijven heerlijk, doe het dagelijks en verheug me ’s avonds alweer op de volgende dag. Want dan mag ik weer schrijven. Klinkt utopisch, nietwaar? Want als ik dit zo graag doe, dan heb ik vast nooit last van een writer’s block. Helaas, niets is minder waar. Ook ik ken de ‘staring contests’ met een blanco pagina.
Mijn belangrijkste wapen tegen een writer’s block is Scrivener. Scrivener is een app voor schrijvers en het is ontworpen voor lange schrijfprojecten, zoals romans, artikelen of scripties. Ik gebruik deze app voor alle teksten die langer zijn dan 5.000 woorden. Niet alleen heb ik door de prikbordfunctie altijd een overzicht van het project in zijn geheel, maar door deze app te gebruiken hoef ik mijn teksten ook niet van A naar Z te schrijven. Ik schrijf mijn teksten in delen (per paragraaf) en kan die delen vervolgens makkelijk verplaatsen binnen het project. Zonder knippen en plakken, verspringende alinea’s of het overzicht te verliezen. Heb ik geen inspiratie voor een paragraaf in hoofdstuk 2 maar wel voor de introductie van hoofdstuk 4? Dan schrijf ik lekker de introductie van hoofdstuk 4. Heb ik daarna ineens een briljant idee voor de tussenconclusie van hoofdstuk 1? Dan ga ik daarmee verder. Die vrijheid helpt het ‘moeten’ uit het schrijfproces te halen.
Ik schrijf nooit door tot mijn inspiratie ‘op’ is, maar ik stop iets eerder. In de notitiefunctie van Scrivener schrijf ik kort (in steekwoorden) op wat mijn ideeën zijn voor het vervolg, of welke andere relevantie ideeën ik de moeite van het onderzoeken waard vind. Mijn volgende schrijfsessie is daardoor veel makkelijker. Ik begin niet ‘blanco’ en zonder inspiratie (want daarom was ik gestopt), maar ik kan gelijk doorgaan waar ik gebleven was.
Als mijn inspiratie toch op begint te raken, neem ik mijn eigen aantekeningen en notities door die ik bij m’n bronnen gemaakt heb. Was ik het met de auteur eens of juist niet? Waarom? Welke ideeën heb ik zelf bij deze (deel)thema’s gehad? Kan ik een verbinding maken tussen mijn verschillende aantekeningen? En kan ik die verbindingen gebruiken in mijn project?
Ik hou daarbij ook altijd voor ogen dat niet alles wat ik schrijf in mijn essay, paper of scriptie hoeft te belanden. Soms helpt het om kleine uitstapjes te schrijven, om mijn gedachten te ordenen of om te onderzoeken of deze ‘side quest’ de moeite waard is om in mijn project te verwerken. Ik schrijf dus uiteindelijk meer - véél meer! - dan het minimale aantal woorden. Gooi ik deze mini-essays weg nadat ik het project heb afgerond? Absoluut niet. Ik bewaar ze bij al mijn andere aantekeningen, voorzien van tags om ze makkelijk terug te kunnen vinden en maak zo mijn volgende project weer een klein beetje makkelijker. Ik heb al zó veel geschreven, ergens is dat briljante idee dat ik nodig heb al te vinden.
Writer’s block ≠ falen
Het belangrijkste is dat je je writer’s block niet ziet als een bewijs van falen. Dat je tegen een blokkade aanloopt in het schrijfproces zegt niets over jouw vermogen om je essay, paper of scriptie tot een goed einde te brengen. Je mag er best een dag aan toegeven, laat die tekst voor wat ‘ie is, maar ga er een dag later weer vol tegenaan. En dat hoeft niet per se een tekst voor je studie te zijn. Met ieder woord dat op je beeldscherm verschijnt, breek je die muur af. You’ve got this.
